به گفته دکتر هومن شریفی دبیر کارگروه بیماری‌های مزمن تنفسی کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر، نوزدهمین ویرایش سند ملی پیشگیری و کنترل بیماری­های غیرواگیر و عوامل خطر مرتبط در جمهوری اسلامی ایران در بازه زمانی 1404 تا 1410 در آخرین هفته آذر ماه سال جاری به پایان رسید.

در سال‌های اخیر، رشد نگران‌کننده بیماری‌های غیرواگیر و پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم آن بر سلامت، تولید، اقتصاد و رفاه اجتماعی کشور، ضرورت وجود یک برنامه ملی جامع و علمی را بیش از پیش آشکار کرده است. تدوین «سند ملی کنترل و پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر» حاصل یک فرآیند گسترده کارشناسی، هماهنگی بین‌بخشی و تلاش فشرده کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر است. این سند پاسخی به همین نیاز حیاتی، پاسخی نظام‌مند، مبتنی بر شواهد، هماهنگ و آینده‌نگر خواهد بود.

در مراحل تدوین سند، رویکرد اصلی بر سه محور اساسی استوار است: تحلیل دقیق وضعیت بیماری‌ها در کشور، بررسی تجربه‌ها و اسناد معتبر جهانی و مشارکت واقعی همه دستگاه‌ها و نهادهایی که به نحوی در شکل‌گیری عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر نقش دارند. به‌همین دلیل، این سند نه تنها یک برنامه سلامت، بلکه چارچوبی برای حکمرانی ملی سلامت در حوزه بیماری‌های غیرواگیر است؛ حکمرانی‌ که نقش هر وزارتخانه، سازمان و بازیگر اجتماعی را در پیشگیری، کنترل و کاهش بار بیماری‌ها روشن و مشخص می‌کند.

در این سند، مجموعه‌ای از اهداف استراتژیک، اهداف کمی قابل‌سنجش، راهبردهای چندسطحی، بسته‌های مداخله‌ای و شاخص‌های پایش و ارزیابی طراحی شده است. این ساختار به­گونه‌ای تدوین شده که علاوه بر تمرکز بر عوامل خطر مشترک بیماری‌های غیرواگیر ـ نظیر تغذیة ناسالم، کم‌تحرکی، مصرف دخانیات، آلودگی هوا و عوامل متابولیک ـ بتواند نیازهای نظام سلامت را در حوزه‌هایی چون پیشگیری اولیه، تقویت مراقبت‌های اولیه، تشخیص زودهنگام، درمان استاندارد، مدیریت بیماری‌های مزمن و توان‌بخشی پایدار پوشش دهد.

به­ عنوان دبیر کارگروه بیماری‌های مزمن تنفسی کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر، تأکید می‌کنم که اجرای این سند تنها از مسیر هماهنگی ساختاریافته بین‌بخشی امکان‌پذیر است. بسیاری از عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر خارج از مرزهای نظام سلامت شکل می‌گیرند؛ در نتیجه، مدیریت آن‌ها نیازمند تعامل مؤثر با حوزه‌های آموزش، رفاه اجتماعی، ورزش، کشاورزی، صنعت، اقتصاد، محیط‌زیست، فرهنگ، حمل‌ونقل و رسانه است. در این راستا، در سند ملی سازوکارهای مشخصی برای پاسخگویی بین بخشی، گزارش‌دهی منظم، تشکیل کارگروه‌های مشترک، تضمین اجرای تعهدات، و نظام پایش یکپارچه پیش‌بینی خواهد شد.

اجرای موفق این سند در سال‌های پیش‌رو نیازمند تعهد مشترک، انسجام در تصمیم‌گیری و تداوم همکاری دستگاه‌ها می باشد.

امیدوارم این سند بتواند به‌عنوان نقشه‌راهی ملی و آینده‌نگر، زمینه‌ساز ارتقای سلامت جامعه، کاهش بار بیماری‌های غیرواگیر و بهبود کیفیت زندگی مردم باشد.

 

دکتر هومن شریفی