باورمان نمي‌شد كه شما در كنفرانس مطبوعاتي فيلم‌تان و با حضور حامي مالي قدرتمند برنامه‌هايتان به يكباره سيگار روشن كنيد و همه آنچه را كه حوزه سلامت در دو سه دهه گذشته براي كاهش و كنترل مصرف دخانيات انجام داده بودند دود كنيد.
شما يا نمي‌داني چه كردي و يا از قبل برنامه‌ريزي كرده بوديد و عمداً سلامت آينده جامعه را هدف قرار داديد. اميدواريم شكل اول باشد كه جاي جبران دارد و براي دانستن‌تان مي‌گوييم كه به استناد بيش از يكصد مقاله علمي بين‌المللي كه در مركز تحقيقات ‌ما وجود است. شواهد بسياري از مطالعات توصيفي- مقطعي، طولي و تجربي نشان داده است كه بين مشاهده صحنه‌هاي مصرف سيگار در فيلم‌ها و شروع مصرف سيگار جوانان رابطه مستقيمي وجود دارد.
فيلم‌ها همواره وسيله مناسبي براي تبليغ محصولات توليدكنندگان دخانيات بوده‌اند. هنگامي كه يك ستاره سينما در يك فيلم مطرح روز سيگار مي‌كشد، يك حس قوي و محونشدني به سيگاركشيدن مي‌افزايد. سالانه صدها ميليون فرد جوان در سراسر جهان اين فيلمها را تماشا مي‌كنند.
نقش سينما نه تنها تقويت هنجارهاي اجتماعي يا بهداشتي است بلكه بايد آنچه را كه در جامعه يا ذهن فيلمنامه‌نويسان مي‌گذرد نيز به مردم انتقال دهند. چنين مواردي شامل حقايق آزاردهنده، ناسالم، پرخطر و ضداجتماعي مي‌باشد.
صحنه‌هاي جذاب مصرف سيگار در فيلم‌ها بسيار حائز اهميت مي‌باشند زيرا در بين تمامي گروهها، رفتن به سينما يكي از مشخصه‌هاي قشر جوان است؛ بطوريكه جوانان 3 برابر بيشتر از بزرگسالان به سينما مي‌روند و 90% جوانان حداقل يك بار در سال به سينما مي‌روند.
از هر ده نفري كه به تازگي سيگاري مي‌شوند، هشت نفرشان كودك يا نوجوان است.
مطالعات دانشگاهي كاملاً نشان مي‌دهند كه مصرف سيگار در فيلم‌هاي سينمايي مي‌تواند به شروع مصرف سيگار در جوانان منجر شود. به عنوان مثال:
- يك مطالعه بزرگ در ايالات متحده نشان داد در نوجواناني كه فيلمهاي زيادي با صحنه‌هاي مصرف سيگار مي‌بينند احتمال سيگاري‌شدن سه برابر بيشتر از نوجواناني است كه كمتر چنين صحنه‌هايي را در فيلمها مي‌بينند.
- يك تحقيق دانشجويي نشان داد صحنه‌هاي مصرف سيگار در فيلمها كاملاً منعكس كننده واقعيت‌ها مي‌باشند.
- تحقيقات نشان مي‌دهند فيملهايي كه داراي صحنه‌هاي مصرف سيگار مي‌باشند، انگيزه جوانان را براي نكشيدن سيگار ضعيف مي‌كنند.
- طي مطالعه‌اي بر روي رفتارهاي بهداشتي در بين دانش‌آموزان مقطع راهنمايي انجام گرفت، 49% دانش‌آموزان بين 12 تا 17 ساله (46% پسران و 51% دختران) معتقد بودند كه سيگاركشيدن ستارگان سينما انگيزه‌اي براي سيگاركشيدن جوانان مي‌باشد.
مصرف سيگار و دخانيات رفتاري است كه عموماً از سنين نوجواني آغاز مي‌گردد. مطالعات مختلف نشان مي‌دهد كه حدود 80 درصد افراد سيگاري قبل از سن 18 سالگي تجربه مصرف سيگار داشته‌اند.  اين رقم در مطالعه‌اي كه در كشورمان انجام گرفته است حدود 60% مي‌باشد و مطالعات ديگر درصدهاي بيشتري را در سنين پايين‌تر حدود 15 سالگي نشان مي‌دهد.  رفتار سيگاركشيدن تحت تأثير عوامل مختلفي صورت مي‌گيرد كه مي‌توان از عوامل فردي، خانوادگي و اجتماعي نام برد.  در بسياري از مطالعات عوامل فردي به صورت كنجكاوي براي مصرف و تجربه سيگار مهم‌ترين اثر را داشته است به صورتي كه حدود 60% دانش‌آموزان دبيرستاني شهر تهران در سال 82 اين علت را ذكر كرده‌اند.
فيلم‌هاي يكي از آخرين و مهمترين راههاي صنعت دخانيات براي جلب توجه جوانان به مصرف سيگار آنسوي درياهاست. صنعت دخانيات در 1989 قول داد كه پرداخت مبالغ به هاليوود را متوقف كند. در طي دهه گذشته سيگار كشيدن روي صحنه فيلم‌ها واقعاً افزايش يافته است. بخش سياسي هاليوود از آگاه سازي والدين در مورد اينكه فيلم‌ها يا ويدئوها باعث ترويج دخانيات مي‌شوند، امتناع مي‌كند. اما دخانيات يك تجارت است، كه بيش از ايدز، خشونت، داروهاي غير قانوني ) روي هم رفته( باعث مرگ مي‌شود.
سازمان بهداشت جهاني مي‌گويد: مصرف سيگار در فيلمها يك مشكل جهاني است چون تبليغات قوي را ارائه مي‌كند. اين امر نه تنها باعث تشويق اطفال به مصرف دخانيات مي‌شود بلكه باعث تقويت بازارهاي دخانياتي نيز مي‌شود. صنعت تصاوير متحرك آمريكا نقش تعيين كننده‌اي در ايجاد اين مشكل ايفا مي‌كند چون در سراسر جهان اين فيلم‌ها قابل دسترسي هستند و سرمشق ساير فيلمسازها قرار مي‌گيرد.
انجمن پزشكي آمريكا مي‌گويد: "ما معتقديم كه استعمال دخانيات در فيلم‌ها رايگان است و هدفي جز فريبندگي، تقويت و ترويج مصرف سيگار بعنوان يك رفتار مطلوب ندارد. اين امر خصوصاً وقتي مشكل ساز است كه در مورد فيلمهاي جوانان بكار مي‌رود زيرا در بسياري از مطالعات نشان داده شده است كه مصرف سيگار در فيلم‌ها يك عامل خطر براي شروع سيگار كشيدن در جواني است. ما همچنين از4خط مشي توصيه شده ذيل در جهت كاهش مصرف دخانيات در فيلم‌ها حمايت مي‌كنيم.
صنعت دخانيات سابقه طولاني در استفاده از پول نقد و توجه خاص در راستاي ترويج دخانيات در فيلم‌ها دارد. ظاهر صحنه ممكن است حفظ شود اما اين حق مخاطب است كه بداند پشت پرده چه مي‌گذرد. صنعت دخانيات و هاليوود از دهه 1920 براي هم سودمند بوده‌اند بصورتيكه ستارگان در تبليغات شركت مي‌كردند و دخانيات روي صحنه مورد استفاده قرار مي‌گرفت. وقتي كه محدوديت تبليغات دخانيات در ساير رسانه‌ها شديدتر شد، فيلم‌ها از نظر امنيت مانند يك وسيله تبليغ جهاني بخصوص براي مخاطبين جوان قرار گرفتند.
سيگار كشيدن روي صحنه امروزه از فيلم‌هاي دهه 1960، 1970، 1980 بيشتر شده است، در آن دهه‌ها آمريكاييهاي بيشتري سيگاري بودند. سيگار كشيدن در بين شخصيتهاي برجسته فيلم نسبت به افراد مورد مقايسه با آن در جمعيت آمريكا رايج‌تر است. شخصيتهاي سيگاري كه در فيلم‌ها نشان داده مي‌شوند اغلب سطح بالا هستند در حاليكه در زندگي واقعي، سيگاري‌ها بيشتر كم در آمد و با تحصيلات كمتر هستند. در سراسر جهان ساليانه 5 ميليون نفر توسط دخانيات كشته مي‌شوند، اما فيلم‌ها اغلب سيگار كشيدن و در معرض دود سيگار قرار گرفتن را به صورت يك امر مضر براي سلامتي و كشنده به تصوير نمي‌كشند.
يك هفتم كودكان در سراسر دنيا تا سن 15 سالگي به دام مي‌افتند. امروزه خيلي‌ها مي‌خواهند ترك كنند، بسياري شكست خواهند خورد يك سوم موارد اعتياد منجر به مرگ مي‌شوند. هر روز در ايالات متحده 2000 نوجوان ديگر به دخانيات معتاد مي‌شوند. حتي در دنياي در حال پيشرفت مصرف دخانيات سريعتر از پيش مي‌رود، چون در آنجا آگاهي از خطرات در كمترين سطح است و روشهاي بازاريابي دخانيات تحت كنترل نيستند.
اين صنعت، 10 سال پيش براي قرار دادن محصولاتش در صحنه فيلم‌ها پول مي‌پرداخت. در حاليكه اين امر را انكار مي‌كرد. امروزه هم پرداخت وجه را انكار مي‌كند. همچنين در هر مورد كه ستارگاني اين كار را انجام مي‌دهند با صنعت دخانيات معامله مي‌كنند.
محققان دريافته‌اند كه نوجواناني كه ستارگان مورد علاقه‌شان روي پرده سيگار مي‌كشند 16 برابر احتمال بيشتري دارند كه در مورد دخانيات مثبت فكر كنند.
 كودكان 14-11 ساله كه سيگار كشيدن در فيلم‌ها را زياد ديده‌اند 3 برابر احتمال بيشتري دارند كه خودشان سيگار را امتحان كنند. در هر روز، 3000 كودك معتاد مي‌شوند و نيمي از آنها از اين اعتياد خواهند مرد. صنعت دخانيات مي‌داند كه فيلم‌ها بهتر از هر تبليغ ديگري باعث روشن شدن سيگار مي‌شوند.
همچنين مطالعه‌اي كه اين مركز در سه دهه بررسي فيلم‌هاي سينمايي ايران انجام داده است نشان مي‌دهد كه زمان نمايش مصرف دخانيات در اين فيلم‌ها به صورت معني‌داري براي هنرپيشه مرد 3 برابر براي هنرپيشه زن 20 برابر شده است كه اين مي‌تواند در كنار ديگر دلايل دليلي براي افزايش مصرف دخانيات در جامعه جوان ما باشد.
هنوز اميدواريم كه ندانسته اين كار را كرده باشيد كه جاي جبران دارد و شما به خوبي مي‌توانيد انجامش دهيد چرا كه اگر با ديدن صحنه مصرف سيگار شما امكان داشته باشد يك ميليون نفر به سيگار گرايش پيدا ‌كنند حتماً 750 هزار نفر آنها سيگاري مي‌شوند و حتماً 600 هزار نفر آنها وابستگي شديد به دخانيات پيدا مي‌كنند و حتماً 300 هزار نفر آنها بيماري مزمن انسدادي ريه مي‌گيرند و حتماً 100هزار نفر آنها سرطان ريه مي‌گيرند و حتماً 150هزار نفر ديگر به بيماري‌هاي قلبي عروقي مبتلا مي‌گردند و اين جداي ديگر عوارضي مانند پيري زودرس، ناتواني جنسي و نازايي و كاهش عمر مفيد در 200هزار نفر ديگر است اگر شانس بياورند و به بيماري‌هاي جدي و مهلك ناشي از مصرف دخانيات مبتلا نشوند.
شواهد علمي معتبر نشان مي‌دهد كه تفاوت هزينه‌هاي پزشكي افراد سيگاري بر اثر بيماريهاي ناشي از مصرف سيگار در مقايسه با افراد غيرسيگاري 6 ميليارد دلار مي‌باشد. در كشور هلند نيز به هنگام تورم شديد قيمتها در سال1997، هزينه بيماريهاي ناشي از مصرف سيگار در طول عمر كل مردان كشور 27/7 ميليارد دلار و براي زنان 47/9 ميليارد دلار بوده است. اين ارقام به غير از هزينه‌هاي اقتصادي ناشي از دست‌دادن روزهاي كاري بوده كه بر اثر فوت يا مرگ زودهنگام بوجود آمده است.
طي مطالعه‌اي بر روي هزينه بيماريها كه سال 1996 در آلمان انجام گرفت، كل هزينه‌هاي بهداشتي ناشي از مصرف سيگار در سال1996 براي بيماران ريوي معادل 471/5 ميليارد يورو، براي سرطان ريه 593/2 ميليارد يورو (89%)، براي سرطان دهان و حنجره 996 ميليون يورو (65%)، سكته مغزي 774/1 ميليارد يورو (28%)، بيماريهاي سرخرگي كرونري 963/4 ميليارد يورو (35%) و بيماريهاي انسدادي تصلب شرايين 761 ميليون يورو (28%) بوده است. در مجموع، كل بار مالي هزينه‌هاي بهداشتي درماني ناشي از مصرف سيگار در آلمان طي سال1996 برابر 6/16 ميليارد يورو بوده است.از طرفي ديگر هزينه‌هاي سالانه براي خدمات بهداشتي ملي كشور انگلستان  بر اثر بيماريهاي ناشي از مصرف سيگار در بزرگسالان طي سال 1998 به 3/2 ميليارد يورو رسيده است. در سال2000 نيز بر اثر مصرف سيگار هزينه‌هاي مربوط به روزهاي كاري از دست رفته در اين كشور 130 ميليارد يورو تخمين زده شده و سرطان ريه 7/5% ازكل هزينه‌هاي خدمات بهداشتي ملي كشور انگلستان  را شامل مي‌شود. هزينه‌هاي بهداشتي وابسته به مصرف سيگار در ايتاليا ب محاسبه شده است. نام آن پيامدهاي اقتصادي مصرف سيگار بوده كه همسو با برنامه اقدام براي ايجاد اروپايي بدون دخانيات در سال1999 توسط سازمان بهداشت جهاني تأييد شده است. در ايتاليا طي سال1998، بار مالي كل هزينه‌هاي بهداشتي ناشي از مصرف سيگار برابر بود با 31271/4 ميليارد يورو (بيماريهاي قلبي- عروقي46419/2 ميليارد يورو؛ ريوي، 53/451 ميليون يورو؛ سرطان ريه سلول كوچك، 06/58 ميليون يورو؛ سرطان ريه سلول غير كوچك، 25/232 ميليون يورو؛ سكته مغزي10667/1 ميليارد يورو).
همچنين به غير از هزينه‌هاي بهداشتي، خسارات آتش‌سوزي ناشي از مصرف سيگار نيز بايد در نظر گرفته شود، بطوريكه اين خسارات سالانه در اسكاتلند هزينه‌اي معادل 6 ميليون يورو و در انگلستان و ولز معادل 218 ميليون يورو به بار مي‌آورند. طي مطالعه‌اي در اسكاتلند بر روي هزينه‌هاي ناشي از كاهش بازدهي كار، مشخص گرديد كه ميزان كارگريزي در افراد سيگاري بيشتر از افراد غيرسيگاري است. هزينه اين غيبتهاي كاري در اسكاتلند سالانه 60 ميليون يورو مي‌باشد، در حاليكه كل هزينه‌هاي ناشي از كاهش بازدهي در اين كشور معادل 660 ميليون يورو در سال است.
در ايران برآورد دقيقي از اين ميزان در دست نيست.
اگر حداقل همين آمار را براي هر نفر از اين 750هزار نفري را كه شما سيگاري كرديد محاسبه كنيم شما حداقل هزار و پانصد ميليارد تومان به سلامت جامعه ضرر وارد كرديد. فكر مي‌كنيد شما يا حامي مالي‌تان آن را جبران مي‌كنيد؟
هنوز اميدواريم كه ندانسته اين كار را كرده باشيد كه جاي جبران دارد و شما به خوبي مي‌توانيد انجامش دهيد.