مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات

رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی، با اعلام اینکه بین ۸ تا ۱۰ میلیون نفر در کشور به سیگار مصرف می‌کنند از افزایش ۴۰ درصدی مصرف قلیان در کشور طی دهه گذشته خبر داد و مبارزه با مصرف دخانیات را نیازمند آگاه‌سازی کودکان به عنوان نسل‌های آینده دانست که در کنار آن برنامه‌های آموزشی برای جوانان نیز باید اجرا شود.

دکتر غلامرضا حیدری در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین، با بیان اینکه در کشور حداکثر بین ۸ تا ۱۰ میلیون نفر مصرف کننده دخانیات وجود دارد، افزود: براساس آمار سال ۱۳۹۵ حدود ۹.۳۶ درصد مصرف کنندگان سیگار به صورت روزانه هستند که ۱۸.۶۹ درصد آنان را مردان و ۰.۸۱ درصد را زنان تشکیل می‌دهند. چنانچه افراد سیگاری تفننی را نیز بر این میزان بیافزاییم، میزان مصرف کنندگان دخانیات در کشور ۱۳.۱۴ درصد را شامل می‌شود.
وی اظهار کرد: طی سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ شیوع مصرف سیگار روند ثابت داشته است؛ اما مصرف روزانه قلیان از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰ حدود ۴۰ درصد افزایش داشته است که این روند هم تا سال ۱۳۹۵ ادامه داشته است.
پزشک اپیدمیولوژی گفت: همچنین مصرف دخانیات در روستا ۱۵.۴۴ درصد و در شهر ۱۳.۶۲ درصد بوده که عمدتا به دلیل بالاتر بودن میزان مصرف قلیان است.
حیدری با اشاره به عوارض ناشی از مصرف سیگار بر سلامت، تصریح کرد: هیچ ارگانی در بدن نیست که از آسیب‌های دخانیات در امان باشد. از بین بیماری‌های تولید شده توسط سیگار، بیماری‌های قلبی، همه سرطان‌ها، بیماری‌های ریوی، سقط‌های خودبه‌خودی، تولد زودرس، بیماری‌های دستگاه تولید مثل و بیماری‌های ناشی از مصرف دهانی تنباکو را می‌توان نام برد.

وی با بیان اینکه سالانه در جهان، حدود ۸ میلیون نفر در اثر استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهند، افزود: علاوه بر آن حدود ۶۰۰ هزار نفر مرگ غیرمستقیم تنها به دلیل استنشاق دود سیگار افراد سیگاری رخ می‌دهد.
رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات اظهار کرد: در اغلب کشورها، جوانان مصرف کننده در حال حاضر، همان افراد سالمند یا میانسال سالیان بعدی هستند که حدود ۱۰ میلیون مرگ سالانه در اثر مصرف سیگار خواهند داشت.
حیدری گفت: تقریبا ۵۰۰ میلیون نفر از افرادی که درحال حاضر زنده هستند، در انتظار مرگ ناشی از استعمال دخانیات خواهند بود که ۲۵۰ میلیون از این مرگ‌ها در میانسالی خواهد بود.
وی سن مصرف دخانیات در کشور را حدود ۱۴ سال عنوان کرد و افزود: با وجود اینکه در قانون جامع مبارزه ملی با دخانیات فروش دخانیات توسط و به افراد زیر ۱۸ سال ممنوع شده است، اما این قانون اجرا نمی‌شود.
رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات با اشاره به مواد تشکیل دهنده سیگار، تصریح کرد: سیگار از مواد سیانید (سم مهلک)، کادمیوم (ماده‌ای سرطان‌زا)، قطران (ماده‌ای سرطان‌زا)، نیکوتین (ماده‌ای اعتیادآور)، آمونیاک (ماده شیمیایی و خطرناک)، آرسنیک (سم مورد استفاده در مرگ‌موش)، نیکل (مسبب عفونت‌های ریه)، فرمالدیید (عامل سرطان ریه)، پولونیوم (ماده‌ای سرطان‌زا)، مونواکسیدکربن (گازی سمی که کار حمل اکسیژن را برای کلبول‌های قرمز دشوار می‌کند)، بنزن (ماده شیمیایی که ارتباط آن با بیماری‌ لوکمی مشخص شده است) و ... تشکیل شده است.

شیوع مصرف قلیان بین جوانان

حیدری با بیان اینکه متاسفانه در سال‌های اخیر مصرف قلیان در بین جوانان بسیار شایع شده و به عنوان یک عامل تفریحی به ویژه در تفرجگاه‌ها استفاده می‌شود، ادامه داد: یکی از دلایل عمده این گرایش جوانان به مصرف قلیان، استنباط نادرست از مضرات این ماده است؛ به نحوی که تصور می‌شود دود قلیان به دلیل عبور از آب، تصفیه شده و فاقد مواد مضر است؛ حال اینکه این فرآیند منجر به مرطوب شدن دود و ایجاد عوارض بیشتری می‌شود.
وی اظهار کرد: از سوی دیگر آگهی‌های تبلیغاتی دخانیات به طور خاص بچه‌ها را هدف قرار می‌دهد؛ هرچند که این مسئله به شدت توسط شرکت‌های دخانیات انکار می‌شود، اما مدارک اثبات آن موجود است.
رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات گفت:‌ هدف قرار دادن کودکان به صورت بسیار ظریفی اجرا می‌شود و در حقیقت نتیجه تحقیقات دقیقی است؛ برای مثال حمایت و پشتیبانی شرکت‌های دخانی از فعالیت‌ها و وقایع ورزشی که از تلویزیون پخش می‌شود و تعداد زیادی از بچه‌ها آن‌ها را تماشا می‌کنند.
حیدری تصریح کرد: نتیجه این اقدامات سبب می‌شود تا بچه‌ها نگرش مثبت‌تری نسبت به مصرف دخانیات پیدا کنند و تشویق شوند تا مصرف آن را آزمایش کنند. همچنین عوامل دیگری که بر روی سیگار کشیدن بچه‌ها تاثیر می‌گذارد، شامل الگوبرداری از والدین، معلمان و همسالان است؛ کودکان هیچ‌گونه آگاهی از بیماری‌هایی که مصرف سیگار می‌تواند باعث بروز آن شود، ندارند و تصور می‌کنند که ابتلا به بیماری‌های شدید و خطرناک مربوط به افراد مسن است.
وی با تاکید براینکه برای مبارزه با استعمال دخانیات باید آگاه‌سازی را از کودکان آغاز کنیم، افزود: تقریبا تمام کوشش‌ها باید بر روی فعالیت‌هایی که با کودکان در ارتباط است، متمرکز شود و کودکان از سنین مدرسه با مضرات سیگار آشنا شوند.
رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات اظهار کرد: هرچند تجربه نشان داده است که هیچ رویکردی در ارتباط با سیاست کنترل دخانیات به تنهایی نمی‌تواند این معضل را حل کند؛ واقعیت این است که ما بیشتر افراد بالغ را تشویق به ترک سیگار می‌کنیم تا اینکه از مصرف سیگار توسط کودکان پیشگیری کنیم.
حیدری گفت: البته منظور این نیست که ما باید از کوشش برای انجام برنامه‌های خوب آموزشی درباره جوانان دست برداریم، بلکه به این مفهوم است که تمرکز صرف بر روی یک موضوع و نادیده گرفتن فعالیت‌های دیگر حول محور آن موضوع، منطقی به نظر نمی‌رسد.