تجارت سیگار بعد از تجارت اسلحه، مواد مخدر و قاچاق انسان، چهارمین تجارت پر سود جهان است. به همین دلیل است که کشورهای بزرگ صنعتی بیشتر سراغ تولید سیگار می‌روند. این سیگارها علاوه بر مصرف داخلی در کشورهای صنعتی، به کشورهای دیگر هم صادر می‌شود. نکته جالب توجه این است که در کشورهای تولید کننده سیگار، صاحبان این صنایع سالانه حدود 8 درصد مالیات بیشتر به دولت پرداخت می‌کنند و این مالیات خرج تحقیقات و توسعه علمی و علمی برای کاهش آسیب‌های بهداشتی و درمانی ناشی از مصرف سیگار می‌‌شود. برخی کشورها برای اینکه مردم کمتر از سیگارهای وارداتی استفاده کنند مالیات‌های سنگینی بر سیگار و فرآورده‌های دخانی می‌بندند و این موضوع باعث می‌شود که مردم آن کشور کمتر سراغ مصرف سیگارهای خارجی بروند و بیشتر دخانیات داخلی را مصرف کنند.
عبدالرحمان رستمیان، نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در این باره با اشاره به اینکه ایران جزو 20 کشور دارای ارزان‌ترین سیگار است، گفت: براساس مطالعاتی که بین کشورهای جهان انجام گرفته، به ازای هر 10 درصد اخذ عوارض از سیگار، 5 درصد کاهش مصرف را شاهد هستیم این درحالی است که این مهم در کشور ما مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. او با بیان اینکه امسال 160 میلیارد تومان از محل مالیات بر سیگار کسب درآمد شده‌است، افزود: اگر برنامه‌ریزی دقیقی برای این موضوع داشتیم می‌توانستیم 3 هزار میلیارد تومان از عوارض سیگار مالیات کسب کنیم. نماینده مردم دامغان در مجلس با اشاره به اینکه ترکیه نزدیک به 6.5 درصد مالیات خود را از سیگار به دست می‌آورد، ادامه داد: اما وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و صنعت، معدن و تجارت هیچ اقدامی برای اخذ مالیات بر سیگار انجام نداده‌اند.این نماینده مردم در مجلس نهم، با تاکید بر اینکه مسئولان شرکت دخانیات به دنبال گسترش و افزایش تولید کیفی سیگار در کشور هستند، افزود:‌ پیشنهاد گسترش تولید سیگار با مخالفت کمیسیون بهداشت مجلس روبرو است چراکه نمایندگان بر این باور هستند که باید دنبال کاهش مصرف سیگار درکشور باشیم. برخی از کشورها بر اساس برنامه‌ریزی بلند مدت، در 20 سال آینده خود را عاری از دخانیات دیده‌اند اما ایران هیچ برنامه‌ریزی در این زمینه ندارد.
ایران کمترین مالیات را از سیگار می گیرد
همچنین رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت راهکار افزایش قیمت از طریق افزایش مالیات را از موثرترین راه‌های کاهش مصرف دخانیات برشمرد و گفت: راهکار افزایش قیمت از طریق افزایش مالیات و پس از آن ممنوعیت استعمال دخانیات در اماکن عمومی، از موثرترین مداخلات در جهت کاهش مصرف دخانیات است.خسرو صادق نیت با اشاره به این که مالیات بر دخانیات در ایران حدود 11 درصد است، اضافه کرد: بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 2013، ایران از 6 راهبرد به اثبات رسیده برای کنترل دخانیات، راهبرد افزایش قیمت را اجرایی نکرده است. البته راهبرد افزایش مالیات دخانیات از سوی وزارت بهداشت به مجلس پیشنهاد شده است اما تاکنون توفیقی برای تصویب آن بدست نیامده است و امیدواریم با کمک و همراهی نمایندگان مجلس شاهد تصویب این مصوبه برای ارتقای سلامت جامعه باشیم.او با اشاره به اینکه از 20 کشور منطقه مدیترانه شرقی، ایران رتبه 19 را در مالیات بر دخانیات دارد، تصریح کرد: مالیات بر دخانیات در ایران 11 درصد است در حالی که کشورهای اردن و تونس، حدود 70 تا 80 درصد مالیات بر دخانیات بسته‌اند.وی یکی از 6 راهبرد کاهش مصرف دخانیات را محافظت مردم برابر دود دخانیات مصرف شده برشمرد و افزود: ساماندهی عرضه سیگار، محدود شدن عرضه آن و جلوگیری از استعمال دخانیات در مکان‌های عمومی از دیگر راهبردهای پیشنهادی سازمان جهانی بهداشت در راستای کاهش مصرف دخانیات است.رئیس مرکز سلامت محیط و کار اضافه کرد: بررسی‌های سازمان جهانی بهداشت(WHO) نشان داده هزینه درمان بیماری‌های ناشی از استعمال دخانیات 2 تا 3 برابر هزینه‌ای است که صرف سیگار کشیدن می‌شود.صادق‌نیت به مصرف قلیان در مکان‌های عمومی و تفریحی مانند رستوران‌های سنتی اشاره کرد و گفت: متاسفانه مصرف قلیان در زنان نسبت به مردان رو به افزایش است؛ این مساله نگرانی را دو چندان می‌کند چراکه ابتلا زنان به دخانیات موجب گرایش کودکان و نوجوان به استعمال دخانیات می‌شود.
ورود سیگارهای قاچاق از حاشیه‌ خلیج فارس
غلامرضا حیدری، رئیس مرکز تحقیقات و پیشگیری دخانیات دانشگاه شهید بهشتی هم با اشاره به اینکه ۲۲ درصد از حجم سیگارهای مصرفی در کشور به صورت قاچاق وارد می‌شوند، درباره تفاوت سیگارهای قاچاق با سیگارهای تولید داخل گفت: نمی‌توانیم به طور قطع بگوییم سیگارهای تولید داخل سالمتر هستند چراکه سیگارهای تولید داخل زیان‌هایی برای مصرف کننده دارند اما درصد آن در مقایسه با سیگارهای قاچاق ضرر کمتری دارد. او با تاکید بر اینکه باید آمارهایی که نشان می‌دهد گرایش جوانان به سمت مصرف سیگار افزایش پیدا کرده‌است، مورد پایش قرار گیرد، افزود: بر اساس برخی آمار منتشره، مصرف‌ سیگار بین نوجوانان و زنان افزایش چشمگیری پیدا کرده است. اما آمارهای رمی نشان می‌دهد سطح ثابتی از افراد جامعه به سمت مصرف سیگار و مواد دخانی گرایش پیدا کرده‌اند.حیدری ادامه داد: برای کنترل یا بهتر شدن مصرف دخانیات در کشور و مقابله با این پدیده اجتماعی که با سلامتی و بهداشت فرد سر و کار دارد باید به قانون جامع کنترل دخانیات توجه و به آن عمل شود. متاسفانه این قانون از حدود 10 سال پیش در کشور تصویب و تاکنون برخی از آن‌ها اجرایی شده است. در حالیکه اگر این قانون به طور کامل و با دقت به جزئیات اجرائی شودف بهترین راهکار برای کاهش مصرف دخانیات در کشور است.او با اشاره به اینکه حدود 22 درصد از سیگارهای مصرفی کشور قاچاق و تقلبی است، ادامه داد: این موضوع سود کلانی برای وارد کنندگان قاچاق سیگار دارد. در صورتی‌که دولت می‌تواند برای واردات قانونی سیگار با در نظر گرفتن مالیات و با نظارت دقیق بر آن، درآمد آن را خرج مملکت کند. البته در مقایسه‌ای که بین ایران و دیگر کشور‌ها انجام شده نشان می‌دهد، درصد مصرف سیگار قاچاق در ایران بسیار کم است، اما همین مقدار کم را هم می‌توانیم طی برنامه‌ای دقیق و در هماهنگی‌های بین سازمانی کاهش دهیم.رئیس مرکز پیشگیری دخانیات دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه متاسفانه باور غلطی در جامعه رواج پیدا کرده است که سیگارهای تولیدی داخل بسیار خوب و بهداشتی هستند، گفت: باید بگویم هم سیگارهای قاچاقی و هم قانونی بیماری‌زا بوده و بیش از چهار هزار ماده سمی تولید می‌کنند. اما میزان مضرات سیگارهای تولیدی به نسبت کمتر است، بنابراین باید توجه بیشتری به آن شود.او اضافه کرد: سیگارهای قاچاق به طور معمول در کشورهای دیگر قانونی تولید می‌شود و ممکن است از نظر سازنده آن کشور و بر اساس تبلیغاتی که انجام می‌دهد مضرات کمتری داشته باشد اما از نظر کیفی بسیار مخرب و بدون دادن مالیات از مبادی مختلف وارد کشور می‌شود.حیدری در ادامه با تاکید بر اینکه تفاوت بین سیگارهای قاچاق و قانونی در این است که معمولاً روی سیگارهای قانونی برچسب‌ها و هشدارهای بهداشتی مصوب دولت و هلوگرام‌های تصویب شده وجود دارد، افزود: کشورهای عراق و ترکیه بیشترین مراکز تولید و صادر کننده سیگارهای قاچاق به کشور هستند. حجم واردات این نوع سیگار‌ها بسیار زیاد است و ما در تلاشیم برای مقابله با این موضوع بر اساس یک برنامه سازمان یافته توسط صنایع دخانیاتی کشور، میزان آن را کنترل کنیم.

منبع: روزنامه ابتكار