در نخستين نگاه، تصور افراد از استعمال دخانيات به ويژه مصرف سيگار، ابتلا به بيماري‌هاي خطرناكي مانند سرطان است. اما بايد اين حقيقت تلخ را پذيرفت كه سرطان تنها يكي از عوارض مصرف دخانيات و سيگار است و با توجه به آنكه توقع افراد از ابتلاي به بيماري‌هاي صعب‌العلاجي مانند سرطان كمي دور از ذهن به نظر مي‌رسد، به همين دليل استعمال سيگار بي‌باكانه از سوي آنها ادامه مي‌يابد. مي‌دانيم بيماري فشارخون از ديگر تبعات مصرف دخانيات است كه اگر توجهي به آن نشود، خود منجر به پيدايش بسياري ديگر از بيماري‌ها از جمله مشكلات قلبي- عروقي، ناراحتي كليوي و ساير بيماري‌ها مي‌شود. رئيس مرکز تحقيقات کنترل دخانيات دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي در گفت وگو با خورشيد با بيان آن که مصرف دخانيات از نوع سيگار يا قليان با وارد کردن مواد مضر به بدن شرايط نامناسبي را براي قلب و عروق و فشار خون به وجود مي‌آورد، تصريح مي‌کند: نيکوتيني که در دود و مواد دخاني وجود دارد، با چند مکانيسم باعث افزايش فشار خون مي‌شود. يکي از اين مکانيسم‌ها افزايش ضربان قلب است. نيکوتين با يک واسطه هورموني مانند آدرنالين و نورآدرنالين، ضربان قلب و تعداد آن را در دقيقه افزايش مي‌دهد. از طرفي موادي که در سيگار و قليان وجود دارد، باعث تشکيل پلاک‌هاي فيبري- چربي (آتروما) داخل رگ‌ها شده که زخم و چسبندگي سلول‌هاي خوني را در پي داشته و منجر به افزايش قطر رگ‌ها و کاهش فضاي داخل عروق خواهد شد. در اثر اين عوامل جريان خون درون رگ‌ها کمتر شده و بدن با يک واکنش جبراني سرعت جريان خون يا همان فشار خون را افزايش مي‌دهد. هر چه زمان مصرف دخانيات بيشتر باشد، فشار خون نيز افزايش خواهد يافت. دکتر غلامرضا حيدري، مي‌افزايد: از عوارض ديگر مصرف دخانيات اين است که هموگلوبين خون، ترکيب پايداري از کربن مونوکسيد به‌وجود مي‌آورد که اين ترکيب باعث مي‌شود که بدن در يک واکنش جبراني براي دريافت اکسيژن، مقدار سلول‌هاي قرمز يا گلبول‌هاي قرمز خود را افزايش دهد که اين ويژگي در اصطلاح عاميانه غلظت خون ناميده مي‌شود. به همين دليل افرادي که دخانيات مصرف مي‌کنند به دليل افزايش سلول‌هاي قرمز خون غلظت خون بيشتري پيدا مي‌کنند. بنابراين مصرف دخانيات با شرح اين چند مکانيسم باعث افزايش فشار خون و متعاقب آن بيماري‌هاي قلبي- عروقي شده و احتمال سكته‌هاي قلبي را افزايش مي‌دهد. آمار استعمال سيگار در ايران با وجود هشدارهايي که در زمينه مضرات مصرف سيگار وجود دارد، گرايش مردم به استعمال دخانيات در جامعه ما رو به افزايش است. به‌گونه‌اي که سن شروع مصرف اين ماده دخاني در کشور ما به 11 سال رسيده است؛ به‌ويژه آنکه در چند سال اخير دختران و زنان بيشتري به استعمال سيگار روي آورده‌اند که مي‌تواند ريشه در الگوهاي منفي رفتاري داشته باشد و به نوعي ژست مدرنيته تلقي شود. از طرفي مصرف دخانيات از سوي دختران به عنوان مادران آينده عواقب بسياري را در پي خواهد داشت زيرا نه‌تنها سلامتي خود بلکه سلامتي فرزندان‌شان را نيز تهديد خواهد کرد و همچنين تربيت نسل آينده را متأثر از بدآموزي‌هاي رفتاري تحت تأثير قرار خواهد داد. اين درحالي است که طبق آمار مصرف سيگار در ميان زنان از رشد سه برابري در مقايسه با آقايان برخوردار است. از سوي ديگر شيوع مصرف قليان در جامعه بر ميزان آمارهاي مصرف دخانيات افزوده است و نداشتن قبح کشيدن قليان در بين افراد جامعه باعث افزايش مصرف اين ماده دخاني شده تا جايي که گفته مي‌شود 43 درصد دختران و 64 درصد پسران تجربه مصرف قليان را داشته‌اند. اين درحالي است که مصرف يک واحد قليان معادل 100 نخ سيگار سلامتي افراد را تهديد مي‌کند. حيدري با اشاره به آمار ابتداي سال 1390 درخصوص مصرف سيگار مي‌گويد: تقريبا 5/12 درصد افراد جامعه بالاي 15 سال سيگار مصرف مي‌کنند که اگر بخواهيم آمار مذکور را به تفکيک جنسيت بررسي کنيم بايد بگوييم 23 درصد جمعيت مردان و 2 درصد جمعيت زنان در جامعه سيگار مصرف مي‌کنند که در مقايسه با آمارهاي جهاني استعمال دخانيات، کشور ما در حد متوسطي قرار دارد. اين پزشک اپيدميولوژي آغاز سال نو را بهترين بهانه براي ترک سيگار مي‌داند و اظهار مي‌کند: همه افراد دوست دارند به واسطه نو شدن و برابر با مصداق جمله حول حالنا الي احسن الحال، تغييري را در رفتار و شرايط زندگي خود به‌وجود آورند به همين دليل بهترين توصيه به افراد سيگاري اين است که به‌واسطه نو شدن سال انگيزه ترک سيگار را در خود تقويت کنند. قانون منع استعمال دخانيات در اماکن عمومي افزايش مصرف دخانيات در کشور به‌ويژه عرضه قليان در مراکز عمومي مانند سفره‌خانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها و استقبال جوانان از آن، مسئولان بهداشتي جامعه را بر آن داشت تا قانون جامع کنترل و مبارزه ملي با دخانيات در سال 85 تصويب و متعاقب آن آئين‌نامه ممنوعيت استعمال و عرضه سيگار و ساير مواد دخاني در اماکن عمومي تهيه شود. اما اين آئين‌نامه که به منظور حفظ حقوق افراد جامعه و تأمين سلامت آنها در برابر زيان‌ها و بيماري‌هاي ناشي از استعمال دخانيات و کنترل مصرف دخانيات در کشور تهيه شده بود، از آن سال تاکنون به‌گونه‌اي شايسته به مرحله اجرا درنيامده است. به‌ويژه آنکه مشاهده مي‌کنيم کشيدن قليان در برخي از سفره‌خانه‌ها و رستوران‌ها ادامه دارد. از طرفي جدا کردن قهوه‌خانه‌ها از اماکن عمومي از سوي دولت در سال 90 يک مصوبه، محدوديت قانوني عرضه قليان در اين اماکن را از ميان برداشت و ارائه قليان در اين اماکن پس از گذشت فرازو نشيب‌ها و کش و قوس‌هايي که در زمينه ممنوعيت استفاده از قليان در اماکن عمومي وجود داشت، آزادانه امکان‌پذير شد. اين کش و قوس تا جايي ادامه يافت که ديوان عدالت اداري رأي به ابطال مصوبه دولت داد و دولت در مقابل، بر مصوبه قبلي مصوبه جديدي تصويب كرد و رأي ديوان را ابطال كرد. بالاخره آنكه دبيركل جمعيت مبارزه با استعمال دخانيات ايران با ارائه شكايت به هيأت عمومي ديوان عدالت اداري و اعلام اينكه اقدام دولت مغاير با ماده 18 و 13 قانون جامع كنترل و مبارزه ملي با دخانيات، مصوب مجلس شوراي اسلامي و ماده 7 آئين‌نامه اجرايي آن و ماده 8 معاهده جهاني كنترل دخانيات است، اعتراض خود را اعلام كرد. يك سال پس از اين كشمكش‌ها در بهمن‌ماه سال 1391 ديوان عدالت اداري بار ديگر عرضه قليان در قهوه‌خانه‌ها را ممنوع و مصوبات دولت را ابطال كرد. اما با وجود تصويب اين قانون مشاهده مي‌شود كه عرضه قليان در بسياري از سفره‌خانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها همچنان متداول است. رئيس مرکز تحقيقات کنترل دخانيات دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي با تأكيد بر آنكه مسئولان در سال جديد قوانين كنترل دخانيات را به‌ طور كامل به اجرا درآورند، تصريح مي‌كند: زيرا اين قانون از آن‌سال‌ها تاكنون به‌طور كامل به اجرا در نيامده است. حيدري با اشاره به مواد قانون منع استعمال دخانيات كه به مرحله اجرا درنيامده است، مي‌گويد: يكي از اين مواد، ممنوعيت استعمال دخانيات در اماكن عمومي است ولي مشاهده مي‌كنيم هنوز هم در خيلي از اماكن عمومي دخانيات مصرف مي‌شود و جرايمي براي آن لحاظ نمي‌شود. از طرفي بر اساس قانون ضروري است هر 6 ماه يك بار تصاوير هشداردهنده روي پاكت‌هاي سيگار تغيير كند در حالي كه در 5 سال گذشته تنها سه تصوير روي پاكت‌هاي سيگار درج شده است. ايـن پزشــك اپيدميولوژي ارائه خدمات مناسب براي ترك سيگار به افراد سيگاري را قدم مؤثري در بهبود نظام سلامت جامعه مي‌داند و توصيه مي‌كند كه افراد سيگاري حداقل از طريق تماس با تلفن گويا به شماره 27122050 كه سامانه هوشمند شبانه‌روزي براي ترك سيگار است، نسبت به ترك سيگار خود اقدام کنند.

 

http://www.khorshidnews.org/?mod=index&np=216&npp=5منبع: